Tussenblog

Al een maand geen blog en dat terwijl het drukker is dan ooit. Nou ja misschien is dat wel de reden. Nog voordat ik een blog geformuleerd heb is er alweer een nieuw onderwerp dat trekt. De trambaanfietsweg, het wiegerswegske, sportclubs her en der, hondenpoep, Trump, Tihange, de begroting, een bad dat eruit moet om plaats te maken voor een douche, Sinterklaas, Harry Potter, de bibliotheek, schrijfverplichtingen elders, geluidsoverlast, verkeersgevaarlijke situaties, leegstand van woningen en winkels, herfstbladeren, een jarige moeder, openbaar vervoer, grote stallen en ouderen met of zonder zorg. Het leven is te vol om op te schrijven. Nou ja, ik schreef er wel een over Trump, voor de Etalage, maar toen toch maar niet want achteraf niet echt geschikt voor de Etalage. En ik worstel met een stuk over ouderen, ook voor de Etalage. Maar dat wordt steeds te somber of te saai of te ... Enfin, ik doe mijn best.

plat kalle in de etalage oktober 2016

Kal plat, dao liers de get van.

Er komt veel aan bod tijdens de begrotingsvergaderingen, maar over het dialect ga ik het niet hebben in mijn betoog op 8 november. Je moet keuzes maken en 20 minuten zijn snel volgepraat.

Misschien ga ik iets zeggen over het buurtaalonderwijs. Dat zou de regio moeten redden. Kinderen die Duits of Frans leren spreken op de basisschool en zo hun communicatieve vaardigheden ook over de grens kunnen gaan gebruiken. Daar wordt geld voor uitgetrokken. Er moet  immers een lesmethode komen en de leerkrachten moeten bijgeschoold, denk ik, hoop ik toch... of moeten ze die buurtaal gaan leren uit een boekje met een leerkracht zonder enige opleiding in die taal? Of wordt het een uitwisselingsproject waarbij Franstalige leerkrachten, of Duitse, met onze kleuters komen voorlezen, zingen en praten? Dat zou wel mooi zijn - en dan die leerkrachten van ons naar de buurlanden, want daar kan natuurlijk ook best wat buurtaalonderwijs worden gegeven.

Alleen, heeft het zin?

Om maar iets te noemen: er komen preventieve dyslexieprogramma's voor onze kleuters, volwassen Limburgse mensen, op behoorlijk betaalde posten, praten over 'zaken die wat aan de orde zijn' en leerlingen die géén Engels hebben gehad op de basisschool, zitten in de brugklas al met Kerst op hetzelfde niveau als leerlingen die het wel al eerder kregen. Hoeveel onderwijsuren kunnen dus nuttiger besteed worden?

Ik houd van het Limburgs. In al zijn verscheidenheid heb ik het altijd als een taal gezien. Dialectsprekende mensen groeien meertalig op, met alle voordelen van dien. Maar net als bij kinderen die naast het Nederlands met een buitenlandse taal opgroeien, moet je wel aandacht aan de talen geven. Het dialect en het Nederlands kunnen ‘valse vrienden’ zijn. Grammaticaal zijn er verschillen, woorden hebben een andere betekenis. Als je in Roermond vraagt of iemand zin heet in sop, moet je niet verbaasd zijn als iedereen weigert. Een Nederlander krijgt een raar beeld bij een tas koffie (een Vlaming trouwens niet). Maar toch lossen die misverstanden zich vanzelf op, want eigenlijk begrijp je wel wat er gezegd wordt. En dat is verraderlijk.

Het heeft me altijd verbaasd hoe weinig aandacht er in het basisonderwijs is voor de verschillen tussen het dialect van thuis en het Nederlands dat op school gesproken wordt. Het Nederlands waarmee je je in je latere leven moet gaan redden. Verschillen in uitspraak krijgen geen aandacht. We leren niet waar in de mond je de aa's en ellen pakt die in het Nederlands gebruikt worden, terwijl we wel lessenaars volspetteren om de Engelse th-klank onder de knie te krijgen. Welke werkwoorden zijn in het dialect wederkerig, maar zijn dat niet in het Nederlands ook al betekenen ze hetzelfde? Valkuilen die vermeden kunnen worden door erop te wijzen. Taalfouten en een uitspraak, waarmee je als Limburger meteen op een achterstand komt. Frustrerend, zonde en niet nodig.

En niet goed voor het dialect Door ervan uit te gaan dat het Nederlands een soort natuurlijke tweede taal is waar het kind vanzelf wel mee om leert gaan, neem je beide talen niet serieus. Het zou me niks verbazen als daardoor een tussentaal ontstaat, waarbij met name dialectwoorden verloren gaan.

Ik geloof niet zo in taalpromotie van bovenaf. Liever zie ik dat er op de basisschool, in plaats van aan buurtaalonderwijs of Engels, didactisch meer aandacht wordt besteed aan de meertaligheid die deze regio van oudsher biedt. Laat de kinderen bijvoorbeeld Keubeke Kuusj eens in het Nederlands vertalen. Wat maken ze dan van: 'Maak totste wegkumps! En laot iech tiech noets mie in mien hinnehok zien, want daan krijgste 'n rieting!'

Mochten ze dan beginnen met 'Pleur op', dan moet je er wel op wijzen dat dát geen Nederlands is, maar Haags.

Hanneke Koene houdt een blog bij: Raadsleed http://groenlinkseijsdenmargraten.blogspot.nl/